Cả thế giới đang hướng về Kyiv; cầu nguyện cho dân thủ đô Ukraine. Trong số ba triệu dân một nửa đã chạy thoát, những người còn ở lại chuẩn bị đương đầu với các cuộc tấn công của quân Nga xâm lăng. Nhiều tòa nhà sập đổ khi hỏa tiễn và đại pháo Nga đánh vào các khu dân cư. Lính cứu hỏa, cảnh sát, các bác sĩ, y tá tiếp tục săn sóc những thường dân tử nạn. Nhân dân Ukraine đã đứng dậy tự vệ và bảo vệ cho thể chế tự do dân chủ ở Âu châu và khắp thế giới.
Ngày 15 tháng Ba, 2022, ba vị thủ tướng các nước Đông Âu bất chấp bom đạn đáp xe lửa từ biên giới Ba Lan vào, tới Kyiv gặp tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky. Cả ba nước đều mới thoát khỏi chế độ cộng sản từ 1990. Ba Lan và Czech đã thành hội viên khối NATO từ năm 1999. Ông Janez Jansa là thủ tướng Slovenia, một nước nhỏ nằm trong Liên bang Nam Tư trước đây, sau khi độc lập cũng gia nhập NATO năm 2004.
Khi quân Nga tấn công, ngày 24 tháng Hai, người ta tưởng sau vài ngày Kyiv sẽ thất thủ. Nhưng không ai ngờ, dân chúng Ukraine đã cầm cự dũng cảm. Dân các thành phố Mariupol, Kharkiv, đa số gốc Nga và nói tiếng Nga, và các thành phố khác đã theo gương ông Zelensky quyết tâm bảo vệ tổ quốc. Hải cảng Mykolaiv với dưới 500 ngàn dân đã đẩy lui nhiều đợt tấn công trong ba tuần lễ, xác xe bọc sắt còn nằm ngổn ngang. Mỗi đêm quân Nga vẫn pháo kích vào khu dân cư, bệnh viện, siêu thị, nhưng dân chúng vẫn tiếp tục kháng cự. Báo The New York Times tả cảnh khách ngồi đông đúc trong một quán cà phê mặc dù kính cửa sổ rung chuyển vì tiếng đạn. Chủ quán muốn đóng cửa nhưng các nhân viên trẻ không chịu, cô Viktoria Kuplevskaya, 18 tuổi, nói: “Tôi không sợ.” Tại các thị xã nhỏ đã bị quân Nga chiếm các thị trưởng từ chối cộng tác, nói rằng họ chỉ nhận lệnh của chính phủ Ukraine, nhiều người đã bị bắt; dân thị xã Kherson vẫn biểu tình phản kháng trước đám lính Nga vào chiếm đóng.
Hơn ba triệu người Ukraine chạy sang các nước láng giềng. Ông James Elder, Quỹ Cứu trợ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) cho biết trong đó có 1.4 triệu trẻ em. Trung bình mỗi ngày có 73.000 trẻ em chạy trốn, mỗi phút 55 em.
Nhưng hàng trăm ngàn phụ nữ Ukraine đã quay về nước chiến đấu. Cô Nataliia Verovkina, 43 tuổi đưa đứa con lên 10 từ Kyiv chạy qua Munich, nước Đức, nhờ ông bà ngoại giữ cháu, rồi quay về làm việc trong Trung Tâm Ung Thư Toàn Quốc. “Nhiều bác sĩ đã tình nguyện làm việc suốt ngày không nghỉ. Làm việc giúp chúng tôi vượt qua hoàn cảnh này,” cô nói với hãng tin Reuters. “Chăm sóc người khác là cách tốt nhất để đối phó với đầu óc đang lo lắng chiến tranh!”
Nhiều người đã sống ở nước ngoài từ lâu, như cô Maria Khalica từ Italy đã quay về thủ đô Kyiv. Cô nói, “Tôi biết quân Nga sẽ chiếm Kyiv. Nhưng chúng tôi phải dùng cơ hội chót này để giúp đồng bào mình thoát khỏi vòng vây quân địch.”
Nhiều người không tin quân Nga sẽ chiếm được Kyiv. Cả thế giới đã thấy đoàn quân xa Nga dài 60 km kẹt cứng trên đường suốt bốn ngày mới bắt đầu di tản vào các khu rừng chung quanh. Quân Nga thiếu thốn xăng dầu, đạn dược, thực phẩm, nhiều lính Nga đến nhà dân Ukraine xin thức ăn hoặc vào cướp trong siêu thị. Cấp chỉ huy không biết phối hợp không quân với bộ binh, để những đoàn xe bị phục kích trong khi máy bay đi tấn công vào các thành phố. Chiến xa, thiết giáp Nga hư hỏng bỏ bên đường vì nạn tham nhũng trong quân đội lâu nay không lo việc bảo trì. Tinh thần quân Nga xuống dốc trong khi quân Ukraine nức lòng bảo vệ tổ quốc.
Quân đội Ukraine và những đội quân tình nguyện quốc tế bảo vệ thủ đô cùng tập kích các đoàn xe chở quân hoặc trọng pháo của Nga, xe thiết giáp, các đoàn xe tiếp liệu xăng dầu, đạn dược trên những con đường tiến vào Kyiv.
Shane Matthews là một xạ thủ trong quân đội Anh quốc từng tham chiến ở Afghanistan và Iraq, nghe Tổng thống Zelensky kêu gọi quân tình nguyện đã bay qua Ba Lan rồi đi nhờ xe từ biên giới vào đến Kyiv. Anh nói với nhật báo The Daily Mail rằng anh đã chứng kiến cảnh Nga dội bom trên bất kể những nhà thờ, trường học, đưa ra những bức hình anh đã chụp. Nhưng anh tin Ukraine cuối cùng sẽ thắng. Quân Nga không thể nào chiếm được Kyiv; người Ukraine sẽ dùng chiến tranh du kích như quân Taliban, chắc chắn sẽ đẩy lui quân Nga.
Một quân nhân tình nguyện khác, Zac West, 50 tuổi, từng là pháo binh trong quân đội Anh trong 26 năm, lên chức sĩ quan. Anh đã sống 10 năm ở Ukraine, tại làng Zaporizhzhya bên bờ sông Dnieper. Chiến tranh bắt đầu, anh không trở về nước Anh mà ở lại, tham gia trong một đội quân 100 người dân bảo vệ làng mình. Zac West nói với The Daily Mail, “Mỗi đêm chúng tôi đánh tập kích quân địch. Đêm qua, chúng tôi làm tê liệt 50 chiếc xe Nga và bắt được 80 tù binh, phần lớn mới 18 tuổi, từ miền Siberia tới. Bị bắt lính. Họ không biết tại sao lại bị đưa tới đây.” Chính phủ Ukraine phổ biến những bức hình lính Nga bị bắt 17, 18 tuổi ngồi khóc, được cho gọi điện thoại về nói chuyện với mẹ. Tổng thống Zelensky đã kêu gọi lính Nga đào ngũ, hứa hẹn rằng họ sẽ được đối sử tử tế, “như người đối với người!”
Tướng Andriy Kryschenko, một người phụ trách phòng thủ Kyiv nói với đài BBC quân đội Ukraine cố làm sao cho pháo binh Nga không đến được gần để bắn vào trung tâm thành phố. Nga không thể kéo đại quân ào ạt tiến vào Kyiv. Địa hình của thủ đô Ukraine là một lợi thế. Chung quanh có những cánh đồng lầy toàn than bùn, đến mùa này tuyết tan cản trở quân xa và thiết giáp Nga. Khắp thành phố là những sông lạch phụ lưu của con sông lớn, Dnieper chia đôi nước Ukraine, là những chướng ngại tự nhiên bảo vệ thành phố.
Tướng Knyazev, một vị chỉ huy khác ở Kyiv, cho biết khi quân Nga tấn công thị xã Irpin ở ven biên thủ đô, quân Ukraine đã phá những cây cầu lớn. Hàng ngàn dân Irpin chạy loạn, mang theo ít đồ dùng và cả chó mèo, leo qua các cây cầu đã sập tiến vào trung tâm Kyiv mà quân Nga không thể nào đuổi theo.
“Toàn là những cánh đồng lầy, quân Nga không tiến được. Nếu không có quân đội Ukraine thì họ có thể bắc những cây cầu nổi để tiến qua, nhưng quân đội chúng tôi đang ở đó, sẵn sàng tiêu diệt họ,” Tướng Knyazev nói với phóng viên BBC. Hai vị tướng Kryschenko và Knyazev rất lạc quan, tin tưởng sau cùng dân Ukraine sẽ chiến thắng.
Kyiv là một trung tâm công nghiệp, đó cũng là một một lợi điểm. Các cơ xưởng đã ngưng sản xuất các món hàng bình thường, chuyển qua phục vụ cuộc phòng thủ. Các công nhân biến chế chướng ngại vật ngăn đường xe thiết giáp; đúc những cục xi măng cốt sắt, hàn các thanh thép tạo thành những “con nhím Czech” như người Tiệp Khắc đã sáng chế trong đại chiến thứ hai.
Ba vị quốc khách đến thăm thành phố Kyiv rồi trở về nước chứng tỏ thủ đô Ukraine chưa bị vây hãm cắt đứt với bên ngoài. Bản tin Reuters thuật lời Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki nói khi mới tới, “Chúng tôi thấy bổn phận phải có mặt ở nơi lịch sử đang thành hình… quan trọng đối với cả tương lai con cháu chúng tôi, chúng xứng đáng được sống trong một thế giới không bị bạo chúa thống trị.” Thủ tướng Petr Fiala, Cộng Hòa Czech, nói trên đường về nước, “Phải nhìn nhận người dân Ukraine đang chiến đấu cho độc lập và tự do của chính chúng ta,” theo bản tin AP.
Lịch sử đang diễn ra trước mắt nhân loại, cả thế giới ngưỡng mộ những người dân trong thành phố Kyiv. Chiến tranh có thể sẽ tiếp tục hàng tháng, có thể hàng năm. Kyiv sẽ thành một biểu tượng trong cuộc chiến giữa các nước tự do dân chủ và các chế độ độc tài. Ba chục năm sau khi Chiến tranh lạnh giữa hai khối tự do và cộng sản chấm dứt, một thế trận mới đã bắt đầu giữa Thế giới Tự Do và các nước Nga, Trung Cộng. Cuối cùng khát vọng tự do có thật, không còn là một lý tưởng xa xôi. Nhân dân Ukraine đang hy sinh chiến đấu cho cả loài người!
