Lý Thái Hùng
Đúng 5 giờ chiều ngày 14 tháng 5, 2023 giờ địa phương, Ủy Ban Bầu Cử Quốc Gia Thái Lan tuyên bố đóng cửa 95.137 địa điểm bỏ phiếu, để bắt đầu kiểm phiếu cuộc bầu cử 500 dân biểu Hạ viện gồm 400 bầu theo đơn vị và 100 bầu theo danh sách của gần 70 đảng tham gia cuộc bầu cử.
sáng ngày 15 tháng 5, theo báo cáo sơ khởi của Ủy Ban Bầu Cử Quốc gia thì đảng Move Forward (đảng Tiến Lên) đứng vị trí số 1 giành được 151 ghế Hạ viện cùng với 14 triệu cử tri ủng hộ. Trong khi đảng Pheu Thai chỉ đạt 141 ghế Hạ viện với 10,6 triệu cử tri ủng hộ đứng hàng thứ hai. Còn lại theo thứ tự thì đảng Bhumjaithai về hạng ba chiếm 71 ghế Hạ viện, đảng Palang Pracharath về hạng tư chiếm 40 ghế Hạ viện, Đảng Thống Nhất Quốc Gia Thái Lan của đương kim Thủ tướng Prayut Chan-o-cha đứng hạng năm chiếm 36 ghế Hạ viện với 4,6 triệu cử tri ủng hộ.
Rõ ràng là cử tri Thái Lan đã muốn “giã từ” thời kỳ chi phối của phe thân quân đội.
Tuy nhiên kết quả này cũng đã đặt cho người Thái một số vấn đề khá hóc búa.
Thứ nhất là theo Hiến pháp Thái Lan, lãnh đạo của bất cứ đảng phái nào muốn được bầu làm thủ tướng phải có ít nhất trên một nửa trong tổng số 750 phiếu bầu từ Lưỡng viện gồm: Hạ viện (500 ghế) và Thượng viện (250 ghế). Điều trớ trêu tại Thái Lan là 250 ghế Thượng viện đều do Quân đội Hoàng gia Thái bổ nhiệm nên lãnh đạo đảng Move Forward hay đảng Pheu Thai muốn trở thành thủ tướng phải có ít nhất 376 phiếu bầu từ Hạ viện vì không thể mong chờ từ khối quân nhân nằm ở Thượng viện.
Hiện nay, đảng Move Forward và đảng Pheu Thai sẵn sàng liên minh nhưng cũng chỉ mới đạt được 292 phiếu nên cần phải có thêm 84 phiếu nữa. Đảng Move Forward đang nhắm đến 4 đối tác ngoài đảng Pheu Thai là đảng Bhumjaithai (71 ghế Hạ viện), đảng Prachchart (9 ghế Hạ viện), đảng Thai Sang Thai (6 ghế Hạ viện) và Thai Liberal and Fair (1 ghế Hạ viện). Với khí thế hiện nay, dư luận nghĩ rằng ông Pita Limjaroenrat (42 tuổi) sẽ trở thành tân thủ tướng trong 4 năm tới.
Thứ Hai là sự liên minh giữa các đảng nói trên sẽ đụng ngay đến vấn đề chính sách. Trong cuộc bầu cử vừa qua, sở dĩ đảng Move Forward đã vượt qua đảng Pheu Thai chiếm vị trí số 1 vào tuần lễ cuối của cuộc bầu cử vì chủ trương của Move Forward đã lôi cuốn hàng triệu người trẻ muốn thay đổi hiện trạng chính trị tại Thái Lan.
Ba điểm nổi bật trong chính sách tranh cử của đảng Move Forward là:
1) Sửa Hiến pháp, sửa Luật khi quân (chống đối Hoàng gia Thái không thể là bị đi tù vì tội khi quân);
2) Chấm dứt nghĩa vụ quân sự;
3) Tăng cường luật chống độc quyền và tăng cường pháp quyền.
Nói một cách khác, đảng Move Forward đã đưa ra thông điểp “cải cách” chế độ Hoàng gia Thái và sự chi phối của quân đội Hoàng gia vào nền chính trị của đất nước.
Trong khi đó, đảng Pheu Thai lại “thiên” về chủ nghĩa dân túy qua ba chủ trương nhằm lấy lòng người dân nghèo:
1) Thanh toán kỹ thuật số (digital) 10.000 Baht cho người Thái từ 16 tuổi trở lên;
2) Biến Thái Lan thành trục không lưu khu vực ASEAN;
3) Tăng gấp đôi mức lương tối thiểu từ 600 Baht vào năm 2027.
Còn đảng Bhumjaithai thì chủ trương:
1) Ủng hộ nông dân và bảo hộ giá nông sản;
2) Hoãn trả nợ trong vòng 3 năm.
Thứ ba là chủ trương của đảng Move Forward tuy được lòng giới trẻ nhưng sẽ là mối đe dọa quá lớn đối với cách hoạt động của nền chính trị truyền thống ở Thái khi tìm cách làm giảm các quyền lực của Hoàng gia. Cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra đã bị quân đội truất phế vào năm 2007 và đang sống lưu vong tại Dubai cũng vì chủ trương “giới hạn” quyền lực của Hoàng gia Thái.
Ngoài ra, đảng Move Forward có thể chịu chung số phận của đảng tiền thân của mình là đảng Future Forward ra đời trong cuộc bầu cử năm 2019 và giành được 80 ghế Hạ viện đứng hàng thứ hai sau đảng Pheu Thai vào lúc đó; nhưng đến đầu năm 2020, tòa Hiến pháp Thái Lan ra phán quyết giải thể đảng Future Forward vì bị cáo buộc nhận các nguồn quỹ “bất hợp pháp” từ người sáng lập đảng là ông Thanathorn Juanroongruangkit.
Dư luận lo ngại là với chủ trương cải sửa “Luật khi quân” trong Hiến Pháp sẽ khó cho đảng Move Forward vận động đủ túc số 376 phiếu để nắm chính quyền. Nếu trường hợp này xảy ra thì có thể đảng Pheu Thai sẽ từ bỏ liên minh với đảng Move Forward để kết hợp một phần của phe quân đội (như đảng Palang Pracharath của đương kim Phó Thủ tướng Prawit Wongsuwon) để nắm quyền như tin đồn đã tung ra trước những ngày bầu cử.
Đến tháng 8 này, tân Quốc hội Thái mới chính thức chọn lựa tân thủ tướng, nên 6 đảng đối lập gồm đảng Move Forward, Pheu Thai, Bhumjaithai, Thai Sang Thai, Prachachart, Thai Liberal and Fair còn hơn hai tháng để thảo luận về những đồng thuận chính trị trong thế liên minh cầm quyền, nhằm đưa Thái Lan trở lại vị trí của một quốc gia dân chủ và ổn định, dựa trên ý nguyện của người dân.
Nhiều người vẫn còn phập phồng lo sợ về nỗi ám ảnh quá khứ rằng liệu đảng Move Forward có thể sống sót trước những đe dọa của phe Hoàng gia sẵn sàng dựng chuyện tố cáo vi phạm luật bầu cử để bị giải tán như đảng tiền thân của nó là Future Forward bị giải tán vào năm 2020 hay không. Hay tệ hơn, đường phố Bangkok lại tái diễn những cuộc biểu tình lớn làm tê liệt Bangkok và khiến quốc gia này một lần nữa rơi vào vòng xoáy xung đột?
Tuy nhiên, việc đa số giới trẻ Thái Lan đã sử dụng lá phiếu của mình để ủng hộ cho đảng Move Forward là một bằng chứng cho thấy là dù phe quân đội và Hoàng gia cố dùng những phép thuật để giữ quyền lực, nhưng giới trẻ vẫn có một tương lai lâu dài và tươi sáng ở phía trước. Họ nắm trong tay quyền lực thay đổi, và những thành phần bảo thủ không ý thức được nhu cầu thay đổi của đất nước sẽ đương nhiên bị đào thải./.
