Timothy Trinh
Hôm nay là ngày 11 tháng 9, đánh dấu 20 năm kể từ ngày Trung tâm Thương mại Thế giới tại New York bị sụp đổ, một sự kiện mang lại sự tàn phá, đau lòng và mất mát không thể tưởng tượng được cho nước Mỹ.
Nhưng trong góc nhìn của một nhà báo chuyên mục, bà Ayaan Hirsi Ali, thì ngày 11 tháng 9 "nếu có một tia hy vọng đến từ khoảnh khắc bi thảm đó, thì đó là dành cho phụ nữ và trẻ em gái Afghanistan."
Vào đúng 20 năm trước đây, bà Ali và các đồng nghiệp đang làm việc ở Hà Lan, đã kinh hoàng nhìn vào màn hình tivi khi hai chiếc máy bay lao vào hai tòa nhà biểu tượng cho thị trường tài chính số một của thế giới.
"Chúng tôi tự hỏi làm thế nào siêu cường của thế giới sẽ phản ứng lại một cuộc tấn công ác độc như vậy vào quê hương Hoa Kỳ. Họ chắc chắn có sức mạnh, nguồn lực và lý do để đi tiêu diệt kẻ thù mới tìm thấy của họ", bà Ali nói.
Vào thời điểm đó, "chúng tôi không thể ngờ rằng thảm kịch này sẽ mang lại nhiều quyền và tự do hơn cho phụ nữ ở Afghanistan."
Hoa Kỳ đã có thể tiến vào Afghanistan, trả thù và rời đi. Họ có thể lật đổ những kẻ đã hỗ trợ cho quân khủng bố, và đảm bảo rằng al Qaeda sẽ không thể sử dụng Afghanistan làm căn cứ để tấn công Hoa Kỳ một lần nữa.
Nhưng đây không phải là nơi kết thúc di sản của sự kiện 11/9.
Nó không phải là tất cả sự trả thù và đánh trả cần thiết. Thay vào đó, Hoa Kỳ đã đề nghị giúp chính phủ Afghanistan xây dựng lại và mang lại hy vọng và quyền con người cho những người chưa từng có nó trước đây.
Hoa Kỳ và đồng minh đã cùng Afghanistan xây dựng một xã hội hòa nhập hơn cho phụ nữ và trẻ em gái, với niềm tin rằng hình thức hiện đại hóa này sẽ làm giảm nguy cơ Taliban trở lại.
Adam J. Tooze, giáo sư sử học của viện đại học Columbia, đã ghi lại trên nền tảng Substack những thành quả ở Afghanistan.
Trong vòng ba năm sau ngày Hoa Kỳ và đồng minh can thiệp vào Afghanistan, số lượng phụ nữ đăng ký vào đại học đã lên đến 7.200 sinh viên. Từ năm 2003 đến 2018, con số đã vượt nhanh, lên đến 49.000 sinh viên nữ đăng ký vào đại học.
Tuổi thọ của nữ giới tăng gần 10 năm. Trước năm 2000, dưới thời Taliban, đàn ông Afghanistan sống lâu hơn phụ nữ, ngược với thống kê trung bình thế giới. Từ năm 2001 đến nay, Afghanistan đã có được hình mẫu bình thường là phụ nữ sống lâu hơn đàn ông của họ.
Còn nữa, tỷ lệ biết chữ của phụ nữ Afghanistan đã tăng hơn gấp đôi trong giai đoạn hai thập kỷ vừa qua.
Và rồi, một thế hệ mới của các cô gái lớn lên mà không hề biết đến cuộc sống dưới sự kiểm soát của Taliban. Năm 2017, một đội robot toàn nữ được thành lập, gọi là Những người mơ mộng Afghanistan, đã giành chiến thắng trong Thử thách doanh nhân tại lễ hội Robotex ở Estonia. Năm 2008, Afghanistan có được thị trưởng nữ đầu tiên, Azra Jafari, ở thị trấn Nili. Và cô ấy chỉ là người đầu tiên trong số nhiều phụ nữ nắm giữ các vị trí chính trị, bao gồm Salima Mazari, Zarifa Ghanfari và Fawzia Koofi.
Phụ nữ chiếm 40% tổng số sinh viên tốt nghiệp gần đây nhất của đại học American University of Afghanistan. Họ có dàn nhạc toàn nữ của riêng họ. Các doanh nhân nữ đã đầu tư 77 triệu đô la trong 18 năm, tạo ra 77.000 việc làm. Quyền của họ được thúc đẩy bởi Hiến pháp Afghanistan năm 2004 tại Điều 44, nêu rõ rằng “nhà nước sẽ đề ra và thực hiện các chương trình hiệu quả để tạo ra và thúc đẩy nền giáo dục cân bằng cho phụ nữ”.
Nhưng ngày hôm nay, trong khi quyền của phụ nữ Afghanistan đang bị tước đoạt, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã sai lầm, bằng cách củng cố lập luận cho rằng: hoặc rút hết quân ra hoặc quay lại chiến đấu với một “cuộc chiến tranh bất tận”. Biden đã phản bội di sản tích cực duy nhất của sự kiện 11/9.
Việc rút bớt số lính Mỹ còn lại một cách hỗn loạn đã dẫn đến sự sụp đổ nhanh chóng của chính phủ Afghanistan, sẽ dẫn đến việc nước này trở thành nơi trú ẩn an toàn của bọn khủng bố và loại bỏ lá chắn bảo vệ quyền của phụ nữ trong nước. Chắc chắn đây không phải là di sản mà người Mỹ muốn để lại nhân lễ tưởng niệm 20 năm ngày 11/9?
Điều gì sẽ xảy ra với các cô gái Afghanistan, những người sinh ra và lớn lên từ năm 2001? Các cô gái lấy cảm hứng từ sự quyến rũ của tự do và quyền được theo đuổi ước mơ của chính mình. Những người cho đến nay vẫn chưa biết đến gánh nặng và rào cản cuộc sống dưới thời Taliban. Những cô gái bất chấp, lên tiếng bảo vệ quyền lợi của mình, rồi sẽ ra sao? Những người đã từng đặt câu hỏi về chủ nghĩa tôn giáo cực đoan của Taliban, rồi sẽ ra sao?
Tại một cuộc biểu tình ở Herat, Afghanistan, gần đây nhằm kêu gọi giáo dục cho trẻ em gái, một trong những người tổ chức, Basira Taheri, giải thích: “Phụ nữ của vùng đất này có trình độ nhận thức và giáo dục. Chúng tôi không sợ hãi, chúng tôi đoàn kết”.
Pashtana Durrani, Giám đốc Điều hành của Learn Afghanistan, một thành trì bảo vệ quyền của phụ nữ Afghanistan, cho biết: “Chúng tôi muốn đảm bảo [các cô gái] được đi học, được đi làm. Chúng tôi sẽ làm cho điều đó xảy ra bằng mọi cách".
Nhà sử học Thomas Carlyle đã từng nói: “Một khi tâm trí đã được mở rộng bởi một ý tưởng lớn, nó sẽ không bao giờ quay trở lại trạng thái ban đầu của nó”.
Taliban sẽ không thể quay ngược quá trình 20 năm mà không tắm máu của phụ nữ mới ở Afghanistan. Những phụ nữ lớn lên trong thế hệ mới của Afghanistan sẽ không chịu khuất phục trước một Kỷ nguyên đen tối.
Ngay cả khi Taliban kiểm soát, các cô gái Afghanistan với trái tim tự do của phương Tây sẽ không bỏ cuộc. Tia hy vọng đó của những cô gái ở thủ đô Kabul sẽ được thắp lên như hai tia sáng ở thành phố New York trong ngày 11/9.
Và bây giờ thế giới đang theo dõi.
Trước ngày 11/9, những hành động tàn bạo của chế độ Taliban đối với phụ nữ Afghanistan rất ít sự đưa tin ở phương Tây. Giờ đây, mọi người đều biết đến câu chuyện của Bibi Aisha. Và chúng ta sẽ biết đến nhiều cái tên hơn, như Basira Taheri, khi chúng ta cổ vũ họ.
Hai thập kỷ trôi qua, những người phụ nữ này có thể là thành tựu lâu dài nhất của cuộc can thiệp của Hoa Kỳ sau sự kiện 11/9.
Người Đà Lạt Xưa
viết theo bài quan điểm của bà Ayaan Hirsi Ali.
-----------------------
Trong đoạn cuối của bài viết đã có nhắc đến tên của Bibi Aisha. Bibi là "Lady" trong tiếng Anh. Tên họ khai sinh của cô là Aisha Mohammadzai.
Theo Wikipedia, Aisha sinh ra ở Afghanistan, mất mẹ khi còn nhỏ. Khi cô mười hai tuổi, cha cô đã hứa cô với một chiến binh Taliban để đền bù trong một cách thức gọi là "baad", vì một vụ giết người do một thành viên trong gia đình Aisha thực hiện. Cô buộc phải kết hôn với người đàn ông Taliban này khi mới mười bốn tuổi. Chồng cô và gia đình anh ta đã ngược đãi cô. Năm mười tám tuổi, cô chạy trốn khỏi sự ngược đãi, nhưng cô bị cảnh sát bắt, bị bỏ tù trong năm tháng, và trở về với cha cô, người sau đó đã trả cô lại cho chồng cô. Để trả thù cho sự trốn thoát của cô, cha chồng của Aisha, chồng và ba người đàn ông khác trong gia đình đã đưa Aisha lên núi, cắt mũi và tai của cô và để cô nằm ở đó chờ chết. Cô bò đến nhà ông nội nhưng bị từ chối giúp đỡ. Cuối cùng, cô đã tìm kiếm và nhận được sự giúp đỡ tại một căn cứ quân sự của Mỹ./.
