Facebook đã là một môi trường tốt để chúng ta học hỏi những điều tích cực, truyền thông những hoạt động xã hội cũng như lưu trữ kỷ niệm. Và họ đáng được cảm ơn về điều này.
Tuy nhiên thực tế những năm gần đây cho thấy Facebook ngày càng không tạo điều kiện để những việc trên được thực hiện tốt nhất. Những mâu thuẫn cốt lõi của họ trong mô hình và cách thức kinh doanh khó có thể cho thấy họ là một sản phẩm tiêu biểu của đạo đức và hướng thượng hiện nay và tương lai.
Thứ nhất, có những bằng chứng cụ thể trong việc Facebook chia sẻ dữ liệu người dùng một cách có chủ ý như trường hợp Cambridge Analytica (hằng triệu thông tin mật của người dùng bị tiết lộ), hay cho phép các công ty như Netflix, Yahoo đọc, truy cập, thậm chí thay đổi nội dung các tin nhắn của người dùng.
Dầu hứa hẹn sẽ thay đổi, Facebook khó có thể làm khác vì đơn giản đó là mô hình kinh doanh gốc rễ của họ: cho dùng miễn phí, sau đó bán dữ liệu và thông tin cá nhân của người dùng.
Ban đầu là các dữ liệu không định danh, và bây giờ là ngay cả các tin nhắn, khu vực riêng tư nhất. Tất cả các tuyên bố bảo mật, các kỹ thuật số hóa tiên tiến nhất đều vô nghĩa và chỉ là lời hứa suông trước mô hình kinh doanh như vậy.
Thứ nhì, trong thời gian dài, Facebook không ngừng xóa các bài viết và khóa tài khoản của nhiều người vì cho là vi phạm “tiêu chuẩn cộng đồng”. Facebook xử lý rất chậm và không dành cho người dùng sự tôn trọng đáng có trước những trường hợp này.
Còn sớm để nói về sự thỏa hiệp của Facebook đối với các luật an ninh mạng của các nhà nước chuyên chế tuy nhiên rõ ràng họ đã không quan tâm đủ đến các tiếng nói đối lập.
Đóng góp vào tiến trình dân chủ và lưu trữ ký ức xã hội của Facebook đã không như trước đây khi các Facebooker giờ đây phải đối diện với áp lực từ chính quyền với các điều luật vi phạm quyền tự do ngôn luận và một đội ngũ dư luận viên được trả tiền để nói và làm theo định hướng.
Facebook tỏ ra lưỡng lự rất lâu trong việc đứng cùng với người dân, một điều họ đã từng làm và dẫn đến những thay đổi chính trị, xã hội trên thế giới. Điều này cũng khó thay đổi trong tương lai khi Facebook trước áp lực mở rộng cần phải tiến vào các thị trường lớn hơn đòi hỏi sự thỏa thuận với chính quyền sở tại.
Điều thứ ba có thể làm một số độc giả phật ý, nhưng đó là sự thật. Facebook tạo nên một cuộc sống trên mạng ngày càng nhiều và mắc kẹt chúng ta vào cuộc sống ảo đó bằng nhiều thủ thuật không làm con người ngày càng hướng thượng hơn. Với lợi nhuận thu được từ quảng cáo và chia sẻ dữ liệu thói quen người dùng, Facebook khuyến dụ chúng ta vào màn hình máy tính, điện thoại và xa dần cuộc sống thật.
Đỉnh điểm của sự tai hại này là những sản phẩm như Instagram (của Facebook) với các chức năng post và share hình. Đây là một sản phẩm rất nguy hiểm cho các trẻ em trong tuổi đang và mới lớn và là mối lo ngại của các trường học tại phương Tây. Các tại hại rõ ràng: mất rất rất nhiều thời gian đáng lẽ phải dành cho học hành và vui chơi của các em, làm nhiều em nhỏ đặc biệt là em gái tập trung một cách quá đáng vào thân thể và hình ảnh bản thân, dẫn đến những rối loạn tâm lý rất trầm trọng và nguy hiểm.
Nếu có bạn nào nghĩ rằng người viết đang trầm trọng hóa vấn đề, tôi mời các bạn dừng lại suy nghĩ khoảng một phút, sau đó đọc lại những câu trên một lần nữa như những người làm cha làm mẹ. Với kinh nghiệm bản thân, tôi chân thành lưu ý các bậc cha mẹ nên đặc biệt cẩn thận với sản phẩm mạng xã hội mang tên Instagram.
Sự phát triển vũ bão của Facebook, ngoài lý do là một sản phẩm công nghệ tốt (điều đã nhạt nhòa sau một vài năm đầu trong thời buổi công nghệ ngày nay), là kết quả của một chiến lược kinh doanh rất thô bạo, đặt lợi nhuận, tăng số người dùng, lên hàng đầu, một cách khéo léo nhưng bằng mọi giá. Tai hại của việc này rất lớn, và đã vượt qua những đóng góp mà nó mang lại.
Không thể mong chờ Facebook thay đổi, cũng như không thể thay đổi và vực dậy Kodak từ một công ty máy ảnh phim trước làn sóng của máy kỹ thuật số, hay yêu cầu một chính trị gia thay đổi những gì đã thành tư tưởng của họ.
Chúng ta cần thay thế Facebook. Chúng ta cần một mô hình khác, một cách thức khác. Đó là lý do tôi sáng lập và phát triển Livenguide https://www.livenguide.com
Trang Livenguide của tác giả Lê Trung Tĩnh.
Trước tiên từ mô hình kinh doanh, chúng tôi khẳng định không thâu thập dữ liệu người dùng để bán nó cho bên thứ ba.
Chúng tôi tôn trọng những giá trị nền tảng như tự do biểu đạt và bảo vệ thông tin cá nhân. Tôi hiểu rất rõ rằng những điều này không chỉ đến từ một nền tảng kỹ thuật mà còn từ cam kết, dấn thân của người sáng lập và của mô hình kinh doanh mà tôi đã khẳng định bên trên.
Chúng tôi phát triển một mạng xã hội có trách nhiệm, để mọi người kết nối và sống cuộc sống thật tốt hơn, gặp mặt nhau nhiều hơn chứ không phải đối diện suốt với màn hình. Livenguide có các công cụ tạo Hoạt động để mọi người cùng tham gia và gần tới đây sẽ phát triển những chức năng để mọi người gặp nhau và tương tác thật với nhau, bắt tay nhau, giúp đỡ nhau, đi xe cùng với nhau, hẹn uống cà phê với nhau, chuyển đồ cho nhau, tìm đến và du lịch với nhau.
Chúng tôi không tạo nên những công cụ để gây nghiện, chúng tôi khuyến khích các bạn sử dụng Livenguide vừa phải, và khi các bạn cần. Không hạn chế và kiểm duyệt nhưng chúng tôi cố gắng tạo Livenguide thành sân chơi của những con người và những điều hướng thượng vì tôi cảm thấy trách nhiệm để trí tuệ nhân tạo sẽ là sản phẩm đẹp và lành mạnh của chính chúng ta.
Livenguide không có sự bắt buộc phải phát triển vũ bão, tăng số người dùng bằng mọi giá. Chúng tôi phát triển từ tốn, vừa phải. Từng người dùng đối với chúng tôi là những con người với trí tuệ, phẩm giá và cảm xúc riêng biệt. Một cách khiêm cung và cầu thị, Livenguide ước mơ hướng đến toàn thế giới, nhưng chúng tôi tôn trọng và phục vụ từng người một.
Là người Việt, tôi mong muốn tặng Livenguide đến toàn bộ người dân Việt Nam. Cùng nhau, chúng ta có thể làm được.
Tôi chân thành chào đón các bạn đến với Livenguide.
Một số nguồn tiêu biểu về việc tiết lộ dữ liệu của Facebook và việc xóa tài khoản người dùng
https://www.nytimes.com/…/18/technol…/facebook-privacy.html…
https://rsf.org/…/vietnam-how-facebook-being-abused-silence…
http://www.vietnamthoibao.org/…/vntb-en-luc-can-thay-facebo…
